Boyun omurlarında hareket kabiliyetini sağlayan disklerin bazı nedenlerden dolayı zedelenmesi sonucu boyun fıtığı oluşur. Günümüzde bu rahatsızlık, teknolojinin gelişmesiyle birlikte artan ekran kullanımı ve buna bağlı olarak uzun süre hareketsiz kalınması sonucu yaygın olarak görülür. Genelde boyun ağrısı ile karkterize olan boyun fıtığı belirtileri ve uygulanan tedavi yöntemleri nelerdir? Dilerseniz yazımıza göz atalım.
Sırtta bulunan omurga, 33 tane omurdan oluşan hareketli bir kemik yapısıdır. Vücudun dik durmasını ve hareket kabiliyetini sağlar. Vücutta en fazla bel ve boyun omurları kullanılır. Boyundan 7 tane omur geçer ve bu omurların arasında 5 adet disk bulunur. Disklerin içinde onları korumak için jelatinöz maddesi bulunur. Dışları ise sert bir koruyucu doku olan anulus fibrozusla kaplıdır. Ayrıca ligamentler, kaslar ve çeşitli bağ dokularla da desteklenir.
Boyun omurlarında bulunan ve amortisör işlevi gören bu disklerin; zorlanmalar, kazalar, travmalar veya yaşlanma nedeniyle yıpranması, yırtılması veya bulunduğu yerden kaymasından dolayı omurilik ve omurilik sinirlerine baskı yapmasına, boyun fıtığı denir.
Omurlar arasındaki sıvı, travma ve kazalar gibi etkenler ya da yaşa bağlı olarak zaman içinde azalır. Su kaybeden disklerde zamanla aşınma ve işlev kaybı oluşur. Diskin aşınması sonucu içindeki jelitanöz sıvısı akar ve servikal disk hernisi yani boyunda fıtık meydana gelir. En yaygın boyun fıtığı nedenleri ise şu şekilde sıralanabilir:
Kadınlarda erkeklere oranla 1,5 kat daha fazla görülen boyun fıtığı belirtileri özellikle 30-50 yaş aralığında daha fazla meydana gelir. En belirgin özelliği boyun ağrısı olan rahatsızlık toplumda sıklıkla görülen bir durumdur. Fıtıklaşma en fazla 3. ve 6. omur ya da 6. ve 7. omur arasında meydana gelir. Nedeni ise bu omurların en hareketli olmaları ve strese en fazla maruz kalmalarındandır. Bireylerde oluşan boyun fıtığının belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
Bu belirtiler haricinde ise nadiren radikülopati olarak tanımlanan, fıtık sonrası vücudun alt kısmına yayılan ağrı gelişebilir. Bu ağrının sebebi diskin omuriliğe baskı yapması sonucu bacaklarda da sorunlara neden olabilir. Ayrıca, sinir kökü veya ya da omurilik dokudaki baskı o alanda ödem oluşturabilir. Ödem baskıyı artıracağı için rahatsızlık kronikleşebilir.
Boyun fıtığı teşhisi için öncelikle hekim hastaya detaylı bir fiziki muayene yapar. Bu muayenede, ağrının nerede olduğu ve ne tür bir ağrı olduğu saptanmaya çalışılır. Ayrıca herhangi bir duyu ve refleks kaybı olup olmadığına bakılır. Sonrasında ise kesin bir tanıya varabilmek için doktorun isteyebileceği görüntüleme teknikleri ise şu şekildedir:
Röntgen: Omurgada oluşan yıpranmayı ve disk aralarındaki daralmaları gösterir.
MR (manyetik rezonans): Fıtıklaşmanın omuriliğe yaptığı baskıyı gösterir.
CT (bilgisayarlı tomografi): Zedelenmiş kemik yapısını, tahriş olmuş diskleri ve sinirlerin geçtiği kanal yollarını gösterir.
Boyunda fıtıklaşma yaşayan kişilerin çoğu herhangi bir cerrahi müdahale olmadan iyileşebilir. Doktor öncelikle hastayı doğru duruş konusunda yönlendirir. Ayrıca hasta bu süreçte ağır yük taşınmamalıdır.
Boyun için yapılacak tedavilerde bölgesel ısı tedavisi yapılması da olumlu sonuçlar sunabilir. Genellikle konservatif (ilerlemeyi önleyici) tedavi yöntemleri uygulanır. İlaç tedavisi olarak kas gevşetici ve ağrı kesiciler kullanılabilir. Yanı sıra, seanslı olarak fizik tedavi uygulamaları yapılabilir. Rahatsızlığın başladığı ilk 3 gün boyunluk takılması hastayı rahatlatabilir. Fakat 3 güden fazla boyunluk kullanılması boyun kaslarını güçsüzleştireceği için önerilmez.
Boyun egzersizlerinin, mutlaka deneyimli fizik tedavi uzmanları ile birlikte yapılması gerekir. Egzersizlerin bilinçsizce ve hekim kontrolü dışında yapılması rahatsızlığı daha da kötü boyutlara getirebilir. Bu egzersizlerde; çekme, germe, sıcak, soğuk uygulama ve elle masaj gibi yöntemler uygulanır. Böylece fıtığın yol açtığı kas spazmı, inflamasyon ve ağrı azaltılabilir.
Bu yöntem, boyun fıtığının neden olabileceği çok şiddetli kol ağrılarını azaltmak için kullanılabilir. Hekim bu işlemde omurilikteki epidural boşluğa kortizon içeren ilaçlar enjekte edebilir. Öncesinde yapılan radyolojik görüntüleme ile fıtıklaşan alana direkt enjeksiyon yapılır. Sinirdeki ödemi ve inflomasyonu azaltır. Gerek görüldüğünde belirli aralıklarla birden fazla uygulanabilir.
Boyun fıtığı ne zaman ameliyat edilir? Sorusuna cevaben, hasta cerrahi olmayan yöntemlerden fayda görmediği zaman ameliyat edilir denilebilir. Boyun fıtığına sahip kişilerin yaklaşık %10’u ameliyat ile tedavi edilir. Hastanın durumu ve cerrahın kararına göre bu ameliyatta diskektomi veya laminektomi yöntemlerinden biri seçilerek uygulanır. Küçük bir keşiden girilerek yapılan mikrocerrahi fıtık ameliyatı distektomi yöntemi ile yapılacaksa sinire bası yapan disk çıkarılır. Laminektomi ile yapılacaksa cerrah sinir köklerinin olduğu bölgeyi genişletir ve baskının azalmasını sağlar.