Çocuklarda İdrar Kaçırma Nedir?
Çocuklarda gece veya gündüz tekrarlayan bir şekilde alt ıslatma olmasına idrar kaçırma veya tıbbi adı ile enürezis noktürna (EN) denir. Çocukluk döneminin en fazla karşılaşılan sorunlarından biridir. Birçok nedenden dolayı oluşabilen bu durum, gece ve gündüz idrar kaçırma olarak iki başlıkta incelenir.
Gündüz İdrar Kaçırma: 3,5 yaşını dolduran çocukların idrar torbası gelişimi tamamlanır. Bu yüzden bu yaştan sonra olan gündüz alt ıslatmaları gündüz idrar kaçırma olarak değerlendirilir.
Gece İdrar Kaçırma: 7 yaşını dolduran çocuklarda ise gece alt ıslatma görülmesi gece idrar kaçırması olarak adlandırılır.
Çocuklarda İdrar Kaçırma Nedenleri Nelerdir?
Çocuklarda alt ıslatma duygusal veya fizyolojik birçok nedene bağlı olabilir. Fakat bu durum %90-95 gibi yüksek bir oranda fizyolojik nedenlere bağlı olarak gelişir. Gündüz kaçırma nedenlerinin birçoğunda ise çocukların idrarlarını bekletmeleri, mesanenin zamanla tembelleşmesine neden olabilir. Ya da çocuğun çok fazla sıvı tüketmesi ve idrar torbasının kapasitesinin düşük olması sonucu idrarını tutamamasına neden olabilir. Genetik nedenlerde oldukça etkileyici bir faktördür. Ebeveynlerden birinde alt ıslatma geçmişi varsa %40, her ikisinde de varsa %80 oranında çocukta görülme olasılığı bulunur. Bunların yanı sıra olabilecek çocuklarda altını ıslatma nedenleri ise şu şekilde sıralanabilir:
- Kabızlık olması sonucu mesaneye baskı oluşması
- Çocuktaki mesane kaslarının henüz gelişmemesi
- Şeker hastalığı (diyabet)
- Tuvalet eğitimi verilirken çocuğa baskı yapılması
- İdrar yolu enfeksiyonları
- Hiperaktivite ve dikkat eksikliği sorunları
- İdrar yolu ve böbreklerde bulunan fonksiyonel bozukluklar
- Yatmadan önce fazla sıvı tüketimi
- Aşırı yorgunluk
- Duygusal problemler (anne baba sevgisizliği veya duygusal travma geçirilmesi gibi)
- Anne ve babada küçük yaşlardayken idrar kaçırma problemi olması
- Çevresel veya ailevi stres ve kaygı durumları (kardeş kıskançlığı, okul değiştirme gibi)
- Uykudayken vücudun yeterli seviyede antidiüretik hormon üretmemesi
- Tıkayıcı uyku apnesi sorunu bulunması
- Aşırı aktif çalışan mesane sorunu olması
- Uyku sırasında mesanenin doluluğunu hissedememe
Gündüz idrar kaçırma nedenlerini ise spesifik olarak sıralamak gerekirse şu şekilde olabilir:
- Kola ve benzeri kafeinli içecekler
- Tv izlerken veya oyun oynarken idrar tutma
- İşerken bütün idrarı yapmadan tuvaletten kalkma
- Küçük boyuttaki idrar torbası
- Stres ve kaygı problemleri
- Yeteri kadar tuvalete gitmeme
- Kabızlık
- İdrar yolu enfeksiyonları
- Mesanedeki yapısal problemler
Çocuklarda İdrar Kaçırma Belirtileri Nelerdir?
İdrar kaçırma kendisi bir hastalık değil başlı başına bir semptom olduğu için altında yatan nedenlerin belirlenmesi gerekir. Bu yüzden idrar kaçırma durumu olduğu zaman uzman hekime başvurulması oldukça önemlidir.
Çocuklarda İdrar Kaçırma Tanısı Nasıl Konulur?
Bu soruna sahip ailelerin çocuklarını çocuk nefroloji uzmanına götürmeleri gerekir. Doktor idrar kaçırma sorunu ile gelen hastanın detaylı öyküsünü dinler ve ebeveynlere şu soruları yöneterek tanıyı netleştirmeye çalışır:
- İdrar kaçırmanın başlama zamanı veya yaşı nedir?
- İdrar yaparken, durma, zorlanma veya sıkışma oluyor mu?
- İdrarın tam boşlamama duygusu var mı?
- İdrar tutma manevraları (ayakları çapraz bağlama) yapıyor mu?
- İşerken ağlıyor mu?
- Fazla sıvı alımı var mı?
- Ailede idrarı kaçırma öyküsü bulunuyor mu?
- İdrar yaparken zayıf akıntı ve idrar sonrası damlama var mı?
- Kabızlık veya dışkı kaçırma var mı?
- Fazla veya az idrara çıkma durumu var mı?
- Kontrol dışı idrar sızıntısı var mı?
Anne babaların çocuğun işeme durumunu plana bağlayarak not almaları ve bunu doktorla paylaşmaları gerekir. Yanı sıra doktor idrar ve kan testi de isteyebilir. Bu testler ile idrar yolu enfeksiyonu veya şeker hastalığı olup olmadığına bakılır.
Gündüz alt ıslatan çocuklar için de; ultrasonografi, sistoretrogram ve üroflovmetri, mesane duvarı kalınlığının ölçülmesi ve idrar sonrası kalan miktarın ölçümlenmesi testleri uygulanabilir. Nörolojik bir etkenden şüphe edilirse MR ve röntgen de istenebilir.
Çocuklarda İdrar Kaçırma Tedavisi Nasıl Yapılır?
Alt ıslatma tedavisi için ilk yapılması gereken günlük alışkanlıkların değiştirilmesidir. Bunun için ebeveynlerin çocuğa destek olması gerekir. Çocuğu baskılamamak, etraf kirlendi diye azarlamamak oldukça önemlidir. Yapılması gereken diğer değişiklikler ise;
- Uyumadan 2 saat önce sıvı alınması
- Kafeinli içeceklerden kaçınılması
- Uyumadan önce tuvalete gidilmesi
- Tuvaletin odasına yakın bir yerde olması
- Belirli saatlerde gece idrar yapması için uyandırılması
- Gündüz ortalama 2 saatte bir idrara çıkılması
- Okulda ise 2 tenefüste bir defa tuvalete gitmesi
- Çocuğun kuru kalma sorunluluğu için teşvik edilmesi
Bu uygulamalardan netice alamayan çocuklar için ise tedavi, altta yatan nedene yönelik olarak değişiklik gösterir. Örneğin; mesane fonksiyon sorunu bulunuyorsa buna yönelik mesanenin kasılmasını engelleyen ilaçlardan yararlanılır. Ya da kabızlıktan kaynaklıysa kabızlığın giderilmesi bile bazen idrarı kaçırmayı önlemede yeterli gelebilir. Ayrıca ebeveynler bunun geçici bir sorun olduğunun bilincinde olarak çocuklarına psikolojik destek vermekten kaçınmamalıdırlar.
Dilerseniz konu ile ilgili videomuzu izleyebilirsiniz.
