Dolama, bazı bakteri ve virüslerden dolayı parmakta şişlik ve ağrıya yol açan bir hastalıktır. Enfekte olan parmakta oluşan hassasiyet ve ağrılar ise kişilerin günlük faaliyetlerinde de zorlanmalarına neden olabilir. Bazı vakalarda hızlıca iyileşebilirken bazılarında ise sürekli tekrarlayabilen bir hasralıktır. Tedavisinde başarı sağlanması için dolamanın neden kaynaklandığını bilmek oldukça önemlidir.
Tıbbi ismi paronişi olan dolama, el veya ayak parmak tırnaklarının çevreleyen epidermis dokusunun enfekte olmasıdır. Bazı durumlarda tırnak yatağına ve tırnak diplerine de yayılabilen dolama yaygın görülen bir hastalıktır. Genel olarak bakteriyel enfeksiyonlardan dolayı görülebilir. Yanı sıra mantar ve virüsler de hastalığın gelişmesinde etkili olabilir. İlk olarak kızarıklık ile başlayan hastalık ilerledikçe bölgede ağrılı bir apse oluşmasına neden olur. Tedavisi için apsenin boşaltılması ve ilaç kullanımı gerekir. Aksi takdirde enfeksiyonun diğer parmaklara yayılma ihtimali bulunabilir.
Çok ciddi olmasa da kişilerin yaşam kalitesini düşüren dolamanın genel belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
Enfeksiyonun yayılması durumunda ise;
Dolama hastalığı akut, kronik ve herpetik olarak 3 farklı türde bulunur. Bu türlere kendi içlerinde farklı tedaviler uygulanır. Bundan dolayı doğru tedavinin yapılabilmesi için kişide bulunan hastalık çeşidinin iyi bilinmesi gerekir.
Akut Dolama: Bu tırnak dolama türüne nadiren mantar ve virüsler neden olur. Fakat yaygın olarak staphylococcus aureus bakterisi neden olur. Akut dolama genellikle ; tırnak yeme, tırnak kenarları ile oynama ve parmak emme gibi sebeplerden meydana gelebilir. Özellikle çocukların yaptığı bu eylemler ile hastalık ağız florası yani ağız salyasından dolayı gelişir. Çoğunlukla tek tırnakta oluşan akut paronişi ağrı, şişlik ve gerilme hissi ile ilk belirtilerini gösterir. Tedavi edilmezse apse gelişerek yayılabilir. Tedavisi için antibiyotik içeren krem kullanılır. Şayet apse varsa lokal anestezi ile cilt yüzeyi kesilerek apse boşaltılır. Erken tedavi edilmesi akut oluşan bu hastalığın hızlı iyileşmesini sağlar.
Kronik Dolama: Akut dolamaya göre kronik dolama da apse görülmesi daha azdır. Kronik türde sıklıkla şişlik kızarıklık ve gerginlik belirtilerine rastlanır. Atak geçirilen dönemlerde nemli ortamlar ve su ile temas edilmesi semptomların şiddeti artar. Kronik dolama tedavisi yapılmadığında zamanla, tırnak rengi koyulaşır, tırnak yapısı kalınlaşır ve tırnak üzerinde enine çizgiler oluşmaya başlar. Genellikle bağışıklık sistemi zayıf olan ve kimyasallarla uzun süre temasta bulunan kişilerde daha fazla görülür. Çoğu hastaya antibiyotik tedavisi uygulanır. Fakat gerekli olduğu vakalarda dolama cerrahi müdahale ile de tedavi edilebilir.
Herpetik Dolama: Çocukluk çağında nadiren görülen bu tip dolamaya herpes simpleks virüsü (HSV) tip1 ve tip2 sebep olur. virüs cilt üzerinde bulunan yara ve çatlaklardan içeri girerek hastalığa neden olur. Yaygın olarak ellerde nadiren de ayak parmaklarda görülebilir. Herpetik dolamada parmak uçlarında ağrı, kaşıntı ve pürüzlü bir cilt tipi oluşur ilerledikçe ağrı ve şişlikte meydana gelebilir. Herpetik dolamalar temas ile bulaşabilir. Bu yüzden hastalarla temastan kaçınılmalıdır.
Dolama türleri farklı meslek grupları veya kişilerde meydana gelebilir. Akut dolamanın daha sık görüldüğü kişiler şu şekilde sıralanabilir:
Kronik dolama ise daha uzun süren bir hastalıktır. Mesleki bir hastalık sayılan bu durum kronik dolamaya neden olan bakterilerin olduğu yerde çalışan şu kişilerde görülebilir:
Herpetik dolamamanın görüldüğü kişiler ise şunlardır:
Dolamanın tedavi edilebilmesi için hastalığın kaynakladığı nedeni bilmek oldukça önemlidir. Çünkü mantar, bakteri ve virüsten kaynaklanan dolamaların tedavileri farklı şekilde yapılır. Bundan dolayı hastalık fark edilince derhal uzaman bir hekime başvurulması gerekir. Hekim teşhis ettiği vaka için uygun antibiyotik tedavisi başlayacaktır. Eğer ilerlemiş bir şekilde irin içeriyorsa cerrah lokal anestezi ile bu irini akıtır. Yanı sıra ağrı kesici de reçete edebilir.
Bu tedavilerin haricinde kişinin kendi yapacağı birkaç tedbir de iyileşmeye yardımcı olur.
