İnsan vücudunda burun, boğaz, mide ve bağırsak yollarında her gün mukus salgılanır. Mukus bu alanları bakteri ve virüslerden korurken bir yandan da nemli kalmalarını sağlar. Vücut olağan dışı bir etken veya hastalıkla karşılaşınca ise mukus üretimi artarak burun ve boğaz arkasında birikir ve geniz akıntısı yapar. Kişilerin hayat kalitesini bozarak rahatsız eden bu durum, altında yatan nedenin tedavisi ve bazı önlemler ile engellenebilir. Peki, nasıl geçer? Dilerseniz yazımıza bakalım.
Geniz akıntısı veya postnazal sızıntı, burun boşluğu ile ağız boşluğunun bağlantısı olan genizden çeşitli nedenlerden dolayı gırtlağa ve ağız boşluğunun arkasına doğru berrak ya da iltihaplı sıvı akması durumudur. Vücut enfeksiyona maruz kalınca savaşmaya başlar ve normalden fazla mukus salgısı üretir. Fazla üretilen mukus ise boğazın arkasında birikerek burundan boğaza doğru damlar. Bazı durumlarda ise geniz akıntısı reflü, alerjik rinit ve sinüzit gibi durumlardan dolayı oluşabilir. Çoğu kişi tarafından bu akıntı bir hastalık gibi anlaşılsa da, bazı bilim insanlarınca bu sağlıklı bir fizyolojik tepkidir denilir. Yaygın olarak görülen bu rahatsızlık her insanın başına hayatının bir döneminde mutlaka gelen bir problemdir.
Geniz akıntısı neden olur? Sorusunun birçok yanıtı bulunur. Bu yüzden geniz akıntısının tedavi edilebilmesi için altta yatan hastalığın iyi bilinmesi gerekir. Geniz akıntısına neden olabilen hastalıklar şu şekildedir:
Üst Solunum Yolu Enfeskiyonları: Burun ve geniz gibi solunum yolu bölgelerini etkileyen viral ve bakteriyel enfeksiyonlarda bu alanlardaki salgı oranı artar. Oluşan ödem nedeniyle boşaltımı engellenen salgı ise iltihaplanır. Bu yüzden geniz akıntısı iltihaplı olarak akabilir.
Sinüzit: Burun boşluğundaki paranazal sinüslerin iltihabi hastalık durumudur. Bundan dolayı oluşabilir.
Anatomik Sorunlar: Burun duvarı (septum) eğrilikleri, burun etleri (konkalar) büyümesi gibi burun mukus salgısının boşaltım sorununa neden olan her problem geniz akıntısına neden olabilir.
Alerji: Çeşitli dış etkenlere karşı kişilerde gelişen alerjik tepkimeler burun mukoza salgısının artmasına neden olur. Bu da geniz akıntına neden olur.
Gebelik: Hamileliği bağlı olarak değişen hormonlar mukozanın artmasına neden olur ve geniz akıntısı meydana gelebilir.
Kanser: Geniz, sinüs ve burun boşluğunda oluşan tümörler mukozanın drenajını etkileyerek geniz akıntısına neden olabilir.
Kuru ve Soğuk Hava: Dış mekanda bulunan kuru ve soğuk hava burun içini tahriş ederek mukozada ödeme neden olabilir. Artan mukozada genizde akıntıya sebep olur.
İlaçlar: Doğum kontrol hapları ve bazı tansiyon ilaçları yan etki olarak geniz akıntısı yapabilir.
Baharatlı Yiyecekler: Çok fazla baharatlı yiyecek tüketilmesi mukozayı artırarak genizde akıntı oluşturabilir.
Uzun süreli olarak geniz akıntısı yaşamak kişinin yaşam kalitesini düşürür. Şiddetli ve sürekli geniz akıntılarında doktora başvurulmalı ve sorunun nedeni tespit edilmelidir. Tespite uygun olarak tedavi edilmelidir.
Öksürük, boğazda kaşıntıyla birlikte geniz akıntısı yaygın bir hastalıktır. Buna neden olan temel faktör mukus akıntısıdır. Ağız, burun, geniz gibi bölgelerin nemli kalmasına olanak sağlayan mukus, vücudun savunması ve dengesi için önemli bir yerdedir. Mukus sıvısının gerekenden fazla miktarda olması geniz akıntısına neden olmaktadır.
Çoğunluklu bağışıklığın azalması, soğuk algınlığı, sinüzit, alerjik reaksiyonlar çocuklarda geniz akıntısına sebebiyet vermektedir.
Geniz akıntısı olan bireylerde altta yatan hastalığın semptomlarının yanı sıra akıntının neden olduğu belirtiler de meydana gelir. Yaygın görülen belirtiler şu şekilde sıralanabilir:
Geniz akıntı tanısı için öncelikle doktor hastaya belirtilerin olup olmadığına dair sorular yöneltir ve tıbbi geçmişi hakkında bilgi alır. Hastanın burun ve boğazına bakarak incelemesini yapar. Bazı testler ve akıntıdan bir örnek alarak labaratuvara gönderebilir. Alerjiden şüphelenilen vakalarda ise alerji için kan testi ve deriden yapılan prick test istenebilir. Bunların yanı sıra, göğüs röntgeni, akciğer fonksiyon testi ve tam kan sayımı isteyebilir.
Geniz akıntısı tedavisine başarılı olabilmek için neden olan hastalığın tedavisinin doğru yapılması gerekir.
Genizdeki akıntı viral bir enfeksiyondan kaynaklı ise semptomlara yönelik bir tedavi uygulanır. Buruna nazal spreyler ve iltihabı önleyici anti inflamatuvar ilaçlar verilebilir. Grip gibi hastalıklar için de antiviral ilaçlardan fayda sağlanabilir.
Sinüzit gibi bakteri kaynaklı hastalıklarda ise sıklıkla antibiyotik tedavisi uygulanır. Anotomik bozukluklarda ilaç tedavisi verilebilir ancak yeterli değilse cerrahi yöntemlere başvurulabilir. Alerjik sorunlardan oluşan bir durumda ise antihistaminik ilaçlar kullanılması ve alerjenlerden uzak durulması tedavi edici bir yöntemdir.
Bazı tedbirler ve uygulamalar ile geniz akıntısı evde tedavi edilebilir. Bunlardan bazıları şu şekildedir:
Bu önlemlere rağmen akıntısı devam eden bireylerin uzaman bir KBB uzmanından destek almaları doğru olacaktır.